Telomerlerin Yaşlanmada Etkisi ve Kısalmasının Önlenmesi

Telomer adı verilen yapılan DNA’nın ucunda yer alan ve genetik bilgimizi koruyan ancak herhangi bir genetik kod taşımayan koruyucu yapılardır. Her hücrede 23 çift kromozom olduğundan ve her çiftte 4 telomer olduğu hesabından yola çıkarak bir hücre çekirdeğinde 92 adet telomer olduğunu söyleyebiliriz.

İlk hücre olarak anne rahminde oluştuğumuz anda zigot denilen bu hücreden itibaren aslında yaşlanma süreci başlar. İlk hücremizde yer alan telomerlerin boyu yaklaşık 15.000 BP (biz birim diyelim) ile başlar. Telomerlerin en önemli özelliği hücrenin kendisini her kopyalaması sırasında bir miktar kısalır. Anne rahminde ilk hücreden itibaren 9 aylık süreç içinde öylesine çok hücre çoğalması olur ki telomerlerimiz 15.000 birimden doğum anında yaklaşık 10.000 birime düşer. Yani 5.000 birimi daha anne karnında kaybetmiş oluruz. Bir başka bakış açısı ile daha yaşlanma burada başlar.

Artık yeni doğmuş bir bebek olarak telomer uzunluğumuz 10.000 birimdir ve yaşlanma nedeni ile ölmemize neden olcak telomer uzunluğu da 4.000 birimdir. Yani aradaki 6.000 birim tüm yaşantımız boyunca kullanabileceğimiz yaşam kredimizdir. Normal şartlarda artmaz, ancak sağlıklı yaşam önerilerini (doğru beslenme, egzersiz, stres yönetimi, omega, vitamin D gibi destekler kullanmanız) takip etmeniz halinde kısalması yavaşlayabilir. Bu da sizin daha sağlıklı ve daha uzun süre yaşayacağınız anlamına gelir.

En mükemmel şartlarda yaşadığınızı var saysak da bedenin kendini sağlıklı tutabilmesi için hücre yenilenmesi şarttır. Ve her yıl kaçınılmaz olarak telomerlerimiz yaklaşık 50 birim kısalır. Böylece 6.000/50=120 yıl maksimum yaşam süremiz olduğunu anlamış oluruz. Bugüne dek en uzun yaşamış insan 122 yaşına ulaşabilmiştir.

Ancak doktorunuzun da önerdiği sağlıklı yaşam şeklini sürdürmüyorsanız bu kez de telomerler olması gerekenden daha hızlı kısalır ve 60-70 yaşında ciddi sağlık sorunları nedeni ile yaşamınızı kaybedersiniz.

Biyolojik Yaş / Kronolojik Yaş Farkı

Bir konuya daha açıklık getirelim. Biyolojik yaş ile kronolojik yaş nedir? Farkı nerededir? Kronolojik yaş bireyin doğum tarihinden kaç gün/yıl yaşadığını gösteren bir sayıdır. Nasıl ve nerede yaşadığınız ile hiçbir alakası yoktur.
Oysa biyolojik yaş ise yaşam şeklinize, yaşadığınız yere, ne yediğinize, stres düzeyinize, egzersiz yapıp yapmayışınıza göre değişir. Ve bu tamamen bireysel bir göstergedir. İşte bunlara göre ne kadar hızlı yaşlandığınızı gösteren bir içsel saat vardır. Ve tabii ki bu saat telomerlerin uzunluğunda tutulur.

Siz kronolojik olarak 50 yaşında bir birey olabilirsiniz. Eğer yaşamınızı düzenli ve bilinçli yaşıyorsanız biyolojik yaşınız 40 olabileceği gibi dikkat etmiyorsanız 60-70 dahi olabilirsiniz. Ve daha da önemlisi biyolojik olarak hangi yaştaysanız o yaş grubunun sağlık risklerine dahil olursunuz. 40 yaşındaysanız genç ve dinç bir yaşam sürerken biyolojik olarak 60 sanız o durumda diyabet, kanser, kalp gibi hastalıklar sizin için daha erken dönemde sorun oluşturmaya başlayabilir demektir.

İşte bu aşamada kan alınarak yapılan Life Length Telomer Analiz Testi (TAT) ile biyolojik yaşınızı belirlemek size değerli bir bilgi sağlar: Ne kadar hızlı yaşlandığınızı görebilirsiniz. Bu test size ne kadar yaşayacağınızın bilgisini veremez. Zaten kimse de bunu öğrenmek istemez. Oysa eğer hızlı yaşlandığınızı bilmek bir an önce sağlığınız hakkında doktorunuz ile birlikte bunu önlemek için harekete geçmenize neden olur. Sizi gerçekten yaşlandıran sebepler nedir?

Diğer bir seçenek de yaşınıza göre genç çıkmanız olabilir. Bu durumda da hayat şeklinizi devam ettirmenizi ve hatta daha da ince ayarlarlar yaparak daha genç ve sağlıklı hale gelmeyi hedefleyebilirsiniz.

Telomer Analiz Testi (TAT) en sık yılda bir kez yapılabilecek bir testtir.

Sağlıklı ve Uzun Yaşam İçin Ne Yapacağız

Bu konuda tıp son yıllarda önemli yol kat etmiştir. Konu hakkında birçok kaynak olmasına rağmen yine bir özet geçelim.

Sağlıklı ve Uzun Yaşayacağınıza İnanın: Tabi yaşamak istiyorsanız. Çünkü uzun ve sağlıklı yaşam düzenli olarak aşağıdaki bahsedileceklerin hergün uygulanmasını ve hep bu yolda olunmasını gerektirir. Eğer bu konuda inancınız ya da isteğiniz yok ise bunu size doktorunuz ilaçlarla, destekler ile sağlaması mümkün değildir. Sizin katılımınız olmadan kimse sizi sağlıklı yapamaz, uzun yaşatamaz.

Beslenme: Özellikle sebze ağırlıklı, omega açısından zengin balık ile desteklenen, uygun miktarda et içeren, tercihen tatlı ve şekerin olmadığı ya da aşırıya kaçmadan meyve eklenmiş, ekmek, makarna, pilav, pizza vs gibi hamur işlerinden mükün olduğunca uzak bir diyet doktorlar tarafından da sağlıklı olarak öneriliyor. Dengeli bir beslenme ile aşırı kilolarımızı yönetmemiz oldukça önemli. Çünkü obezite ve diyabet telomerleri kısaltan en önemli faktörler.

Egzersiz: Telomerler üzerine en önemli etkiye sahip faktörlerden biri de yaşınıza ve sağlığınıza uygun egzersiz. Kısaltmayı yavaşlatmanın yanında düzenli egzersizin telomerleri uzatarak, uzun yaşamı desteklediğine dair bir çok çalışma var. Ancak aşırı egzersizin de serbest radikal üretimine neden olarak telomer kısalmasına neden olduğu biliniyor. Dolayısı ile dengeli bir egzersiz programını bir profesyonelden almanız daha doğru olacaktır.

Stres Yönetimi: Telomer törpüsü diyeceğimiz stres bizi en hızlı yaşlandıran etkilerin başında geliyor. Olumlu bakış açısına sahip olmak, meditasyonlar ile stresi azaltmak, dostlar ile vakit geçirmek ve egzersiz stresi yönetmek için en iyi stratejilerin başında geliyor.

Hormon Optimizasyonu: Yaş ile azalan hormonlar bedenin tamiri için kullanılan ve bedeni harmoni içinde yöneten çok önemli moleküller. 80 yaşına geldiğimizde, 20 yaşımızdaki hormonlarımızın %80’ni kaybetmiş oluyoruz. Bu yüzden bedenin kendini yenileme ve tamir kapasitesi de düşüyor. Ancak bu konuda mutlaka uzman bir doktora danışmalısınız. Hormon optimizasyonu (eksiği tamamlamak, fazlasını vermek değil) kişiye özel yapılması gereken bir tedavidir. Bu arada hormonların düşmesi telomerlerin kısalmasına neden olduğu gibi, telomer kısalması da hormonların üretiminde eksikliğe neden olur. Bu sebeple hormon optimizasyonu hem sağlıklı hem de uzun yaşam açısından önemli bir karar olmak ile beraber yeniden vurgulamak isteriz ki mutlaka konu hakkında uzman bir doktor tarafından planlanmalıdır.

Anti-oksidanlar, Omega, Vitamin D, Magnzeyum vs: Bedenin sağlıklı çalışabilmesi için bu gerekli maddeler de yine doktorunuzun kontrolünde kişiye özel miktarlarda alınmalıdır.

TA-65 Besin Desteği: TA-65’in yukarıda bahsettiğimiz iyi yaşam uygulamalarından çok farklı bir çalışma prensibi vardır. Yukarıdakileri uygulamayıp sadece TA-65 kullanıyor olmak size kısmen yarar sağlayabilse dahi yukarıda bahsedilenleri hayatınıza ekleyerek TA-65 kullanmak çok daha faydalı olacaktır. TA-65 çok ender bir moleküldür ve bugüne dek benzer etkiye sahip herhangi bir moleküle rastlanmamıştır. Eş zamanlı kullanılan ilaç ya da diğer destekler ile bir geçimsizliği yoktur (özel bir hastalığınız var ise mutlaka doktorunuza danışınız).

Genç Yaşayın – Uzun Yaşayın